پاورپوینت کامل و جامع با عنوان گزیده ای از تاریخ بیهقی در 238 اسلاید - دانلود فایل

دانلود فایل پاورپوینت کامل و جامع با عنوان گزیده ای از تاریخ بیهقی در 238 اسلاید

دانلود فایل پاورپوینت کامل و جامع با عنوان گزیده ای از تاریخ بیهقی در 238 اسلاید

تاریخ بِیهَقی یا تاریخ مسعودی نام کتابی نوشتهٔ ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی است که موضوع اصلی آن تاریخ پادشاهی مسعود غزنوی ودودمان غزنوی است. این کتاب علاوه بر تاریخ غزنویان، قسمت هایی دربارهٔ صفاریان، سامانیان و دورهٔ پیش از برآمدن و پادشاهی محمود غزنوی دارد. نسخهٔ اصلی کتاب حدود ۳۰ جلد بوده که به دستور مسعود غزنوی بخش زیادی از آن از بین رفته است و از این کتاب امروزه مقدار کمی (حدود پنج مجلد) بر جای مانده است.
کهن ترین کتابی که از تاریخ بیهقی یاد کرده است، تاریخ بیهق اثر ابوالحسن بیهقی بوده است که پس از شرح حال ابوالفضل بیهقی، از کتاب او نیز یاد کرده است.
نام کتاببیهقی نام کتاب خویش را فقط تاریخ نوشته است ولی در دوره های بعدی، این کتاب را با نام های متعددی ذکر کرده اند که مشهورترینِ آن ها تاریخ بیهقیاست. ابن فندق بیهقی و ابوالحسن بیهقی آن را تاریخ ناصری نامیده بودند. تاریخ مسعودی، تاریخ آل ناصر، تاریخ آل سبکتگین، جامع التواریخ،جامع فی تاریخ سبکتگین و مُجَلدات نیز دیگر نام های یادشده از این کتابند.
نامیدنِ تاریخ بیهقی تحت عنوان تاریخ مسعودی از آن جهت است ک امروزه، قسمت های بازماندهٔ این کتاب بیش تر به دورهٔ پادشاهی مسعود غزنوی مربوط است. دلیل شهرت کتاب به تاریخ ناصری نیز احتمالاً ناشی از دو علت است؛ نخست به اعتبار لقب سبکتگین (پدر محمود غزنوی) که ناصرالدین است و این کتاب تاریخ خاندان و فرزندان و فرزندزادگان وی بوده و دیگر لقب سلطان مسعود که الناصرلدین الله بوده است.
دورهٔ تاریخی و متون به جا ماندهبا این که بسیاری از مورخان بر این عقیده بوده اند که تاریخ بیهقی، دورهٔ حکومت غزنویان را در بر می گیرد، از متن کتاب مشخص می شود که بیهقی بازگویی وقایع را از سال ۴۰۹ آغاز کرده و تا کمی پیش از مرگش حدود سال ۴۷۰ ادامه داده. البته روایاتی مربوط به پیش از سال ۴۰۹ هم در کتاب هست (حتی برخی از اهم حوادث تاریخی پس از اسلام را که عمدتاً در خراسان رخ داده) ولی بیهقی این وقایع را عمدتاً به نقل از دیگران آورده است. مثلاً باب خوارزم به نقل از استاد ابوریحان بیرونی و دوران کودکی مسعود به نقل از خواجه عبدالغفار نقل شده است.
چیزی که امروز از تاریخ بیهقی به جا مانده با برگ هایی از مجلد پنجم آغاز می شود و به مجلد دهم ختم می شود و محدودهٔ وقایع آن به شرح حوادث پس از مرگ سلطان محمود غزنوی (سال ۴۲۱) تا فرار سلطان مسعود غزنوی به هند (۴۳۲) محدود می شود، به علاوهٔ باب خوارزم که از زمان سلطنت سلطان محمود است.
تاریخ بیهقی هرچند از غزنویان جانبداری می کند، با این حال بهتر از هر کتاب دیگری اشتباهات و اشکالات حکومت آنان را نشان می دهد، افزون بر این، اطلاعات بسیار ارزشمندی در مورد چند و چون زندگی در آن روزگار و ارزش ها و اعتقادات آنان در اختیار می گذارد.
ویژگی های کتابارزش تاریخی و مستند بودناز ویژگی های تاریخ نویسی تاریخ بیهقی که تا قبل از آن سابقه نداشته است، مستندبودن وقایع ذکرشده است. این کتاب در شرح جزییات وقایع، اثری بی نظیر است. چنانچه خود بیهقیمی نویسد:

سخنی نرانم تا خوانندگان این تصنیف گویند شرم باد این پیر را.

غرض من آن است که تاریخ پایه ای بنویسم و بنایی بزرگ افراشته گردانم، چنان که ذکر آن تا آخر روزگار باقی ماند.

تا پیش از آن، کتاب های تاریخ، محدود بودند به یادداشت های روزانهٔ پراکندهٔ مورخانی که معمولاً دبیران پادشاه بودند و مسلماً در نوشتن آن ها، جانبداری زیادی صورت می دادند. در این بین، بیهقی با پیش گرفتن شیوه ای علمی در تاریخ نویسی، تحول مهمی را در این زمینه به وجود آورد.
سبک ادبی و نگارشسبک بیهقی در نثر را تقلیدی از سبک استادش بونصر مُشکان می دانند که بنا بر جبر زمانه چیزی بین زبان ساده و مرسل که تا قرن چهارم در خراسان رایج بود و شیوهٔ دارای حشو اطناب و صنعت پردازانه ای و سرشار از استشهاد و تمثیل است که در عراق رایج بود و با نفوذ ادبیات عربی ناچار بر سبک اول غلبه کرد. این سبک نگارش را بینابین می نامند. این را هم باید در نظر داشت که بیهقی از آنجا که در خدمت پادشاهان غزنوی بود نمی توانست به صراحت بد کار آنان را بگوید و ناگزیر به ایهام و ابهام در سخن بود. محمد تقی بهار در کتاب سبک شناسی مشخصات نثر مشکان و بیهقی را این طور برمی شمارد:

اطناب: در مقابل ایجاز که از مشخصه های دورهٔ اول نثر فارسی است، و نه به معنی استفاده از متردفات که در این نثر دیده نمی شود.
توصیف: وقایع با استفاده از الفاظ و اصطلاحات تازه و جمله های پی درپی به شیوهای صحنه پردازانه و شاعرانه وصف می شوند

و چون بگفتی سنگ منجنیق بود که در آبگینه خانه انداختی

در زیر قسمتی از کتاب را می بینیم که نویسنده وضع ظاهری حسنک را توصیف می کند. توصیف به قدری دقیق است که خواننده حسنک را روبروی خود می بیند.

روزی که حسنک وزیر را به دیوان بردند، حسنک پیدا آمد، بی بند، جبه ای داشت حبری رنگ با سیاه می زد، خلق گونه و دراعه و ردایی سخت پاکیزه و دستاری نشابوری مالیده و موزهٔ میکاییلی نو در پای و موی سر مالیده، زیر دستار پوشیده کرده اندک مایه پیدا می بود.

استشهاد و تمثیل: استفاده از اشعار و نوشته های دیگران در متن که تقلیدی از نثر فنی عرب است و در متون قبلی دیده نمی شود.
تقلید از نثر عربی: استفاده از لغات عربی، کلمات منون (تنوین دار)، تغییر ساختار جمله و استفاده از قیدها به سبک عربی

محال باشد چیزی نبشتن که به ناراست ماند

حذف افعال یا قسمتی از جمله به قرینه: افعال تکراری، بار آخر آورده می شوند و در دفعات قبل به قرینه حذف می شوند.
شیوهٔ جدید در استعمال افعال: استفاده از وجه اخباری استمراری به جای وجه التزامی؛ آوردن فعل ماضی به جای مضارع برای تأکید؛ استفاده از مصدر مرخم.
جمع بستن ضمایرو صفات
استفاده از لغات و امثال و عبارات فارسی
استعمال لغات عربی

نمونه ای از نثراین قسمت در شرح آغاز وزارت خواجه احمد حسن برای سلطان مسعود غزنوی و خلعت دادن اوست:

دیگر روز بدرگاه آمدی و با خلعت نبود، که برعادتِ روزگار گذشته قبایی ساخته کرد و دستاری نشابوری یا قاینی، که این مهتر را رضی الله عنه با این جامه ها دیدندی به روزگار. و از ثقاتِ او شنیدم، چو بوابراهیم قاینی کدخدایش و دیگران، که بیست و سی قبا بود او را یک رنگ که یک سال می پوشیدی و مردمان جنان دانستندی که یک قباست و گفتندی: سبحان الله! این قبا از حال بنگردد؟ اینت منکَر و بجِد مردی! و مردی ها و جِدهای او را اندازه نبود، و بیارم پس از این به جای خویش و چون سال سپری شد بیست و سی قبای دیگر راست کرده به جامه خانه دادندی.
این روز چون به خدمت آمد و بار بگسست سلطان مسعود رضی الله عنه خلوت کرد با وزیر و آن خلوت تا نماز پیشین بکشید، وگروهی از بیم خشک می شدند، و طبلی بود که زیر گلیم می زدند و آواز پس از آن برآمد و منکر برآمد، نه آن که من یا جز من بران واقف گشتندی بدانچه رفت در آن مجلس، اما چون آثار ظاهر می شد از آنچه گروهی ز شغل ها فرمودند و خلعت ها دادند و گروهی را برکندند و قفا بدریدند و کارها پدید آمد خردمندان دانستند که آن همه نتیجهٔ آن یک خلوت است.

نسخه های خطی تاریخ بیهقی در میان نسخه های تاریخ بیهقی، نسخه های معدودی -از روی شواهد و قرائن- متعلق به سده های نهم یا دهم هجری است ولی بیشتر نسخه ها متعلق به سال های بعد از هزار یا هزار و صد هجری (به ویژه سده سیزدهم) است. مشخص است که این فاصلهٔ زمانی و عدم تخصص و گاهی تعهد کاتبان و ناسخان باعث تغییر بسیاری از مطالب کتاب تاریخ بیهقی در این نسخه ها گشته است.
از دستکاری های نسخه های جدید باید به نوسازی زبان تاریخ بیهقی اشاره کرد چنانکه زبان قدیمی آن را به زبان روزگار خود بازگردانده اند. برای مثال به تغییرات زیر می توان اشاره کرد:
ددیگر: ودیگر
همگنان: همگان
نبشتن: نوشتن
افتیدن: افتادن
دشمنایگی: دشمنانگی
تصحیح کتابتاریخ بیهقی را علی اکبر فیاض -بنیانگذار دانشکدهٔ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه مشهد- پس از ۲۵ سال پژوهش و مطالعه، تصحیح کرده است. البته پیش از چاپ کتاب ایشان درگذشت و رموز حروف لاتینی که وی برای نشان دادن علامت اختصاری نسخه ها در پایین صفحات آورده بود مشخص نشد. همچنین به جای مقدمهٔ کتاب، مقالهٔ وی با عنوان نسخه های خطی تاریخ بیهقی چاپ شد.

فهرست مطالب:
زندگینامه و آثار بیهقی
فصل اول: نامه سران و اعيان كشور به امير مسعود
فصل دوم: حكايت فضل سهل ذوالرياستين با حسين بن المصعب
فصل سوم: ذكر بر دار كردن امير حسنك وزير
برای تمام فصل ها متن کامل همراه با معنی و لغات دشوار و توضیحات لازم آورده شده است.

تاریخ

بیهقی

حسنک وزیر

امیر مسعود

مقاله